Социализм, коммунизм бол хүн төрөлхтөний цөөхөн аугаа мэргэдийн оюун ухаан хүрч томъёолсон жинхэнэ хүнлэг ариун нийгмийн харилцааны зарчим. Хэрвээ хүмүүс нийгмийн харилцаанд ухамсартайгаар зохион байгуулагдаж, ямар нэг ухамсартай, зөв, үр дүнтэй оршихуйн материаллаг болоод оюунлаг тогтолцоог бүрдүүлье гэвэл социализмаас илүү төгс, зөв сайхан, мөн чанартай нийгмийн харилцааг яагаад ч олохгүй. Социализм бол хүн төрөлхтөний сонгодог сэтгэгчид, сонгодог ухаантнуудын бясалгаж, шинжилж, сэтгэлийнхээ увидас зөнгөөр мэдэрч номлосон нийгмийн харилцааны сонгодог хэлбэр юм. Харамсалтай нь, хүн төрөлхтөн өнөөдөр үүнийг ойлгох оюуны болоод сэтгэлийн хөгжилд хүрээгүй, зөвхөн “хэрэглээний” буюу ашиг хонжооны сэтгэхүйн хүчирхэг “өргөст тор”-нд аг баглаатай байна. Өнөөгийн хүн төрөлхтөний сэтгэлгээ бол маш дорд шатны сэтгэлгээ. Хүн төрөлхтөний сэтгэл зүй ч маш болхи материаллаг бие махбодийнхоо хэрэгцээнд захирагдсан амьтанлаг сэтгэлзүйн ноёрхолд дарангуйлагдаж байна. Энэ хоёр сэтгэлгээнээс болоод хүн гэдэг байгалийн амьтан бүрэн хэмжээгээр “нийгмийн амьтан” болж нийгэмжиж, хүнжиж чадахгүй, жинхэнэ бүтээгч, оюунлаг хүчин болж чадахгүй, бие биеэ энэрэх, бие биедээ бурханлагаар тус болох нигүүлсэнгүй сэтгэлийг ч олж чадахгүй, зөвхөн амиа л бодсон, эд мөнгө, эрх сүрээр бусдын дээр гарахыг л зорьсон, бие биеэ хайрлах бус шулах, мөлжихийг л хичээсэн ашиг хонжооны сонирхол бүхий үйл ажиллагааны “хүчин” болжээ.

       Хүн төрөлхтөн хүнд заяагдсан бүх л тэнгэрлэг чанаруудаа гээж, зөвхөн өмч хөрөнгө, олз орлогын адгууслаг явцуу сонирхол, зорилгын “боол” болчихсон! Өнөөдөр хүн төрөлхтөн хамгийн ариун, хамгийн тэнгэрлэг юмс хамгийн инээдтэй хамгийн буруу гажуу юм болон хувирчээ. 21-р зуунхан хүнийг жинхэн хүн болгох аугаа дээд, бурханлаг, хүний хүслийн охь болох жинхэн гоо сайхан, зорилго зарчмыг хамгийн “хэрэггүй”, “утопи” юм гэж ойлгон нулимж, тийм дорд, эдийн эшт үзэл бодолд эрхшээгдэх “хараал” идсэн байна. Хүн төрөлхтөнийг энэ “хараал” сэтгэлгээний төөрөгдлөөс зөвхөн социализм л аварч чадах байлаа. Гашуун харамсалтай нь социалист бүтээн байгуулалтыг орчин үеийн “глобалчлагдсан”, “интернежсэн” үсгүй сармагчингуудын хувийн өмчийн сэтгэхүй тасалдуулчихлаа. Социализмын харилцаанд байсан сайн тал нь жинхэнэ хүнлэг нийт олныг алаггүй багтаасан нигүүлсэнгүй шинж чанартаа багтаасан нигүүлсэнгүй шинж чанартай байсан. Хүн бүгдийг адил тэгш хүндэлдэг нийгмийн орлого, баялагийг жигд, тэгш хувиарладаг хамгийн зөв харилцаандаа байсан. Газар хийгээд газрын баялаг, мал сүрэг нийгмийн үйлдвэрлэлийн үндсэн хөрөнгө, орлого, хуримтлал, товчдоо нийгмийн гишүүдийн хөдөлмөрийн үр дүн нь зөвхөн улс нийгмийн өмч буюу нийт ард түмний дундын “халдашгүй” өмч байсан. Энэхүү улс нийгмийн гэх шинж чанартай ч, үндсэндээ, ард түмний халдашгүй өмч нь нийт ард зоны аж амьдрал, оюун санааны хөгжилд бүхлээрээ зориулагддаг, адил тэгш хуваарилагддаг, иргэдийн хооронд уулын ангал цав мэт гүн баян хоосны ялгарал байдаггүй нь социализмын хамгийн гол давуу тал мөн. Хэдийгээр хүн амын амьдралын түвшин дээгүүр биш, харьцангуй доогуур байсан ч хоорондоо адил тэгш, хараа барааны өмчийн хорон шорон өрсөлдөөнгүй, санаа сэтгэлийн орчин нь амгалан тайван бөгөөд бүтээлч чиг хандлагатай байсан давуу талыг ч заавал дурьдах хэрэгтэй. Ер нь нийгэмд үүсч буй ялгарал тухайн үе шатны хөгжлийн доголдол гэж би үзнэ. Харин ард иргэдийн өмч хөрөнгөнд ялгарал бараг байхгүй байлгахын дээр өмчийн бус өглөгий сэтгэхүйтэй оюунлаг, тэнгэрлэг хүмүүсийн ахуй нөхцөл бүрдүүлэх л нийгмийн зөв хөгжил юм. Нийгмийн хамгаалалт ямагт төрийн үйл ажиллагааны оршиж, боловсрол эрүүлийг хамгаалах тогтолцоо аль ч шатандаа үнэ төлбөргүй байдгийг социализмын хоёрдахь давуу тал гэж хэлж болно.

        Нийгмийн эдийн засгийн болоод улс төрийн бүх үйл ажиллагаа нэгдсэн зорилго, нэгдмэл төлөвлөгөө балансад зангилагдаж нийгмийн ирээдүйн хөгжил хувь хүмүүсийн амьдралын хэт нь урьдаас тов тодорхой харагддаг, нийгмийн болоод хувь хүний ирээдүйн баталгаа төрийн үйл ажиллагаагаар найдвартай хамгаалагддаг нь гуравдахь том давуу тал.

       Социализмын хамгийн аугаа ололт нь хүмүүсийн ёс суртахуун, сэтгэлзүйн хүнлэг, бодь чанар! Зөвхөн социолист нийгмийн харилцаанд л хүнд хүний жинхэнэ мөн чанар хөгжих бодот боломжтой! Яагаад гэвэл социалист нийгмийн харилцааны үндсэн агуулга, хэв шинж нь “нэг нь нийтийн төлөө, нийт нь нэгийн төлөө” гэдэг аугаа, үнэмлэхүй шударга зарчмаар тодорхойлогддог. Би олон газар уйгагүй хэлдэг л дээ. Түүнийгээ давтъя: Хүн төрөлтөний оюун ухаан хөгжөөд хөгжөөд “Эх болсон зургаан зүйл хамаг амьтны энх амгалангийн төлөө” гэдэг залбирал, “нэг нь нийтийнхээ төлөө, нийт нь нэгийнхээ төлөө” гэдэг уриа хоёроос илүү зөвийг олох ухаанд хүрээгүй юм!