"Яруу сэтгэгч" сонины нийтлэлүүд цувралаар

1. Эх орноо гэх үзлийг нь дэвэргэн хөгжүүлэх

Дэлхийн усны хагалбарын зонхилох хэсэг Монголоос эхэлдэг, дэлхийн мөнх цэвдэгийн өмнөд төгсгөл Монголд байна. Дэлхийн элсэн цөл Монголоос эхэлж мөн энд ирж дуусдаг. Азийн бүх нуурын 2/3 нь Монголд бий. 4 улиралтай, ой хээр говь хосолсон, асар их баялаг бүхий, хүн амьдран жаргах хамгийн таатай орчин гэвэл эх орон минь билээ гэсэн сэтгэлгээг хүүхэд бүрт төлөвшүүлэх нь чухал байна.

Монгол хүнийг, Монгол улсыг Монгол хүн л аварч хамгаалж, авч явж хөгжүүлэх үзлийг төлөвшүүлэх хэрэгтэй.

Монголын их яруу найрагч Бэгзийн Явуухулан: Цэцгийн сайхныг би нугаасаа түүлээ

Цэнгэлийн манлайг би нутгаасаа мэдэрлээ

Хүлгийн хурдныг би сүргээсээ барилаа

Хүүхний царайлгыг би Монголдоо харлаа хэмээн “Зөвхөн Монголдоо” шүлгээрээ илэрхийлсэн байдаг.

2. Үйлдвэрлэх хүчний байршил-монгол хүний хөгжилд нөлөөлөх нь

Үйлдвэрлэх хүчийг улс орныхоо баруун зүүн өмнөт бүс нутагт тараан байрлуулж, монгол хүнийг төрж өссөн уугуул нутагтаа ажиллаж амьдрах нөхцөл бүрдүүлнэ. Төвийн бүсэд, ялангуяа нийслэл хотод ажиллаж амьдрах чадваргүй олон хүмүүс бөөгнөрснийг тараан байрлуулж, газрын ашиг шимийг хүртэн амьдарч сурахад нь төрийн зүгээс албадах, туслах, хөрөнгө гаргаж өгөх, эрх зүйн баталгаатай болгох тал бүрийн ажил зохиох хэрэгтэй байна.

3. Хүнийг үйлдвэрлэн бүтээгч байлган хөгжүүлэх нь

Ажил хийх сонирхолгүй хүн нийслэл, төв, хот суурин газруудын дүүргүүдэд суурьших “эрхгүй” байх тийм нөхцөл байдлаар шахах учиртай. Ийм өргөн уудам нутаг, байгалийн баялаг бүхий монгол оронд ажилгүйдэл гэсэн ойлголт байхгүй. Харин амьдрах чадваргүй хүмүүс байна хэмээн ойлгож, хөдөлмөрлөх дур сонирхолгүй хүмүүст тэтгэлэг олгохыг зогсоож болно. Өөртөө ногоо тарьж, хувцас хунар оёж, чинээлэг айлын мал хариулах, хүүхэд хөгшидийг харж хандаж өгч байгаа хүнийг ажилтай хүн гэж үзнэ.

4. Монгол хүн-хөгжсөн хэрэглэгч байхын тулд

Юу бүтээж байна түүнээсээ илүү хэрэглэхгүй байх зарчмаар амьдрах учиртай. Зөвхөн бүтээж гэмээнэ хэрэглэх зарчим бол баялаг бүтээгээгүй байж улсаас илүү зүйл нэхэхийг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэсэн үг. Монгол хүн илүү ихээр ямбалахгүй, гагцхүү хийж бүтээснийхээ тоо чанарт нийцүүлэн амарч сувилуулна.

5. Монгол хүн нийгмийн хөгжсөн харилцаа байх философи

Монгол хүн гэр орон, ажлын орчин, гудамж, дэлгүүр үйлчилгээний газруудад бие биедээ дарамт учруулдаггүй хөгжсөн хүн байх учиртай.

Нийгмийн харилцаанд импортолсон халх, дөрвөд, буриад, эрлийз гэх мэтээр монголчуудын сэтгэл зүйн уур амьсгалын ан цавыг арилгаж, ийм асуулт анкетаар бөглүүлдгийг болиулна. Монгол хүн л бол монгол хүн. Тэр хаана төрсөн байна вэ тэр газар нь даль жигүүрээ амраах шувууны үүртэй адил, унасан газар угаасан усандаа л хүн хүчтэй, эх оронтой байна. Монгол эхийн хэвлийгээс төрсөн бол монгол байна.

6. Гадаад улсад “худалдагдсан” хүн хэний хүн байх вэ?

Гадаад талд ажилладаг хүн тэндээ хэзээ ч нэгдүгээр зэргийн хүн байж чадахгүй. Их үндэстэн нь 1-р хүмүүс байна. Гадаад улсуудад цагаачилсан нь 2-р зэргийн хүмүүс байна. Бусад үндэстнээс хятадчилагдсан оросчлогдсон хэсэг нь 3-р, харъяалалд байгаа буриад, өвөр монгол, тува, уйгур хөх нуурын Монголчуудын амьдралынх нь хэв шинж ойртсон учраас 4-р, их үндэстний хүнтэй гэр бүл болсон хүмүүс хажуудаа харуултай учраас 5-р, худалдагдсан монгол хүнд тухайн орны төр хэзээ ч 100% итгэхгүй учраас 6-р зэргийн хүн байх болно. Цаашдаа нууцаа алдахгүйн тулд худалдагдсан хүн өөрийнхөө амийг бууны гохон дээр аваачаад өгчихсөн гэдгээ мартаж болохгүй.

Тэгэхээр “худалдагдсан” хүнийг ч монгол хүн гэж үзэхээс өөр аргагүй. Харин хүн өөрөө хаана төрсөн бэ тэнд 1-р зэргийн хүн байдаг бясалгалаар тэндээ үйлчлэх үү, эсвэл 6-р зэргийн “шаар” байх нөхцөлөө сонгох уу гэдгээ өөрөө шийдэх хэрэг. Бас өөрийн ард түмнийг гомдоосон, тэдний эрх ашгаас урвасан хүнд бурхан багш хилэгнэдэг, тийм хүн хэзээ ч өөдөлдөггүй гэсэн айхавтар бичигдээгүй хууль үйлчилдгийг 1937, 1938 оны хэрэг явдлын дараах үр дагавар нотолсон гэдгийг монгол хүн бүр ухаарууштай нь үнэн.

7. Монгол хүний амин чанарыг сайжруулах үзэл баримтлал

Монгол хүний удмын санг жолоодох бүх үүргийг эрүүл мэндийн системийн үүрэг гэж үзнэ.

Өвчин эмгэгтэй ухааны хомсдолтой, ер нь аль нэг талаараа зохицохгүй эр, эм хүмүүсээс гэр бүл үүсэх замыг хааж, хянах ажлыг эрүүл мэндийн системийнхэнд төрийн үүрэг болгон ноогдуулна. Галзуу, ажиллаж амьдрах чадваргүй хүмүүсээс нийгмийг эмнэлгийн аргаар цэвэршүүлэх эрхийг эрүүл мэндийн байгууллагад төрийн зүгээс олгоно.

Ухааны хомсдолтой, нийгмийн халдварт өвчтэй хүмүүсийг үргүй болгож цэвэршүүлэх ажлыг эрүүлийг хамгаалах систем гүйцэтгэнэ.

Хүнийг өвчилсөн хойно нь эмчлэх гэдэг ойлголтыг, өвчлөхөөс сэргийлэх явдал бол эрүүлийг хамгаалах системийн үүрэг байна гэсэн үзлээр солино.

Эрүүл мэндийн байгууллагууд гаднаас орж ирдэг хүнсэн зэвсгээс монгол хүнийг найдвартай хамгаалах төрийн албаны үүрэгтэйгээс гадна хүн өөрөө өөрийгөө авч явах арга ухаанд сургана.

Эрүүл биед саруул ухаан орших учраас эрүүл мэндийн байгууллага намайг хариуцна гэдэг ойлголтыг би өөрөө өөрийгөө эрүүл авч явах учиртай гэсэн үзлээр солино.

Дархчуул овогт Даваагийн Лхаашид

‘Монголын хаад зүтгэлтнүүдийн жолоодохуйн урлаг”