Хүн цаг үргэлж хөдөлгөөн, харилцаанд нөхцөлдөж амьдарна. Хөдөлгөөн бол үйлялэл, а, харилцаа бол,-шүтэн барилдлага:Өгөх-Авах, Таталцах-Түлхэлцэх, Туслах-Хорлох, Нөхөрлөх-дайсагнах, Хайрлах-Үзэн Ядах, Байлгах-Бүрэлгэх үйлчлэл, үйлдэлийн “эгэх холбоо”, нэгдэл гэж үзэж болно. Энэ бүгд хүний үнэн амьдрал! Хүний амьдрах арга хүний бие махбодын болон оюун санаа, сэтгэл, сүнсний хүчний нэгдлээр хангагдана. Хүн төрлөгтөн хүний иахбодод үл өртөгдөх “хий ахуу” сүнсний амьдралтайгаа үл ухаарсан хэт материаллаг, газардмалаг философиор удирдуулж Бурхантай, Дээд үнэнтэй холбогдож “Чинад оршихуй”-гаасаа салангид амьдарсан нь:хоёрт, “тэнтээ” ахуйн төгс дээд мэдрэмж, зөг, совин билиг, нарийн сэрэхүйн боловсруулан цацдаг нууцлаг мэдээлэлгүй дан хар махбодынхоо хэрэгцээ, тав тух, амьдралаа амарчлахын хүслэнд бүхий л хүч, бололцоогоо зарцуулж ирсэн нь: гуравт, Бурханаас ангид хүсэл зорилго, газрын бодит ахуугаас үхлүүт утга зорилгыг чөдөрлөж мунхарсан нь хүн төрлөгтөний нийгэм-түүхийн явцыг эцсийн бөлөгт өнөөгийн мухардал, хавчигдалд хүргэлээ.

            Бурхангүй орших хуурамч боломж, Бурхангүй шинжлэх ухаан, сэтгэлгээ, сэтгэлзүй, эрх чөлөө, аз жаргалын эрэл /чухамдаа бол төөрөгдөл/ хүн төрлөгтөнийг хүний жинхэнэ аугаа хүч-бодол санаагаа матери болгон биежүүлэх буюу бодит зүйлд хувиргах оюун санааны эрчимээс нь, бас хүний дотоод чинад “урсгал”, “хий орон”-ы долгионлог, бөөмлөг дээд төвлөрөл, нягтралын хүч-сэтгэлийн ариусал, гэгээрлийн ид шидээс салган үхээнцрүүлэв.Одоо хүн төрлөгтөн үйлдвэрлэл, олзборлол, техник-технологийн хөгжил, дэвшилийн хойноос хөөцөлдөх бус, эдийн засгийн эрчимжилт, ашиг орлогонд үйл ажиллагаагаа захируулах бус, харин орчин үеийнхээ техник-технологийн нээлтийн түвшинд үйлдвэрлэж буй нийгмийн баялагийг шудрага, тэгш хуваарилах, эд хөрөнгийн адил тэгш хэрэглээний /дэлхийн хүн амд!/ буюу эдийн засгийн ардчилал /улс төрийн хоосон, шалдан ардчилал бус!/, эдийн засгийн бодот эрх чөлөөнд шилжих, өнөөгийнхөө үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хэмжээ, багтаамжийг цаашид нэмэгдүүлэх бус, харин ухаалгаар зохицуулан хязгаарлах, дээр нь нийгмийн харилцааны “удирдах пульт” болж буй улс төрийн институцүүдийн тогтолцоог боловсронгуй болгох бус, харин ч бүр халж оронд нь хахь өөр, цоо шинэ мөн чанарын систем, бүтцийг сэдэн сонгоход оюун ухаанаа төвлөрүүлэх нь дэлхий эрхэс дээр тархан овооролдож буй 6.6 тэрбум хүний хувьд ирээдүйг нь аврах зөв амьдрал болох болно. Хүний амьдралын үргэлжлэх цаг хугацаа, орон зайг энэхэн газрын /материйн/ буюу завсар зуурдын хувиралт хэсэгт нь бус мөнхийн холбоо, харилцаанд нь авч үзэн амьдралын үнэмлэхүй уртын хэмжээ, утга чанарыг хэт наагуур халах нь түн төрлөгтөний оюун хязгаар дахь тзвшиний хөгжлөөсөө дээш ахих нэг шат болж үлдлээ.

            Орчин үеийн соёл-иргэншил хүний амьдралын чинагуух бүтэц, сүнсний үргэлжлэлийг амьдралын инвариант мөн чанарт оруулан авч үздэг шинэ үзэл ойлголтонд хүрэхгүйгээр орчлон ертөнцийн супер нэгдэл, интеграл зүй тогтолыг багтаасан амьдралын философитой болж чадахгүй юм. Энэ бол хүн төрлөгтөний оюун сэтгэлгээний хоцрогдол, доод эрэмбийн хөгжлийн үзүүлэлт байсаар байх болно. Хүн төрлөгтөн “ардчилал”, “хүний эрх”, “эрх чөлөө”-г нэн эрхэмлэн хүлээн зөвшөөрдөгийнхөө нэгэн адил хүний амьдрал үхлээс цааш сүнснийхээ амьдрахын жаргал, зовлонгоор дамжин асар даамжрангуй идэвхижин өрнөж махбодынхоо амьдралын цаг хугацаанд үйлдсэн “үйлийн үр”-ийнхээ урсгалд хамагдан салж оддогийг ойлгон зөвшөөрч, мөнөөх улс төрийн эрхэм ойлголтуудынхаа /ардчилал, хүний эрх, эрх чөлөө/ зэргэмжээнд чухалчлан үнэлж амьдардаг болох нь хүн төрлөгтөний оршихуйн цаг хугацааг сунгах эерэг, хүчирхэг, хүчин зүйл, ганц үгээр хэлбэл,-Аврал болох болно.

            Эцэст, энгийн нэг бодол:

            Хүний гол хэрэгцээ /хамгийн дээд хэрэгцээ/- Гоо сайхан байх!

            Хүнийг гоо сайхан байлгадаг гуравхан юм буй¥

            -Эрүүл бие;                                           

-Цэвэр арьс;

-Бодь сэтгэл;

Хүнийг гоо сайхан байлгадаг энэ гурван зүйл хүний амьдралын гол гурван зорилгыг хэрэгжүүлэх үндэс болдлг.

Хүний амьдралын гол гурван зорилго:

-Гоо сайханыг бүтээх;

-Нийгэм олондоо тус буяныг чуулуулах биеийн болоод оюуны хүчний дээд чадварт хүрэх;

-Хойт төрөлдөө Бурханы хутугийг олох сайн заяаны үрийг боловсруулах;

Бэрх боловч эл зорилгын тулд амьдарч хэрэгжүүлэх нь жинхэнэ үнэ цэнтэй амьдрал юм.

2007 оны арван нэг, арван хоёрдугаар сар

Алтан тэвшийн хөндий

Д.Урианхай "Зэндмэнэ онол:Монголын нийгмийн хөгжлийн философи асуудлууд" номоос