Зохиолчдын интернэт дэхь шинэ боломж
12 жил, 7 сар өмнө

Зохиолчид, эрдэмтэн багш нар, орчуулагчидын ихэнхи нь ямар нэг ном бичээд түүнийгээ хэвлүүлэх гэхээр мөнгөгүй. Тэгээд ивээн тэтгэгчийн эрэлд гарна. Хугацаа алдана. Хөл хүрэх газраа явж арай гэж ивээн тэтгэгч олж номоо цөөн хувиар хэвлүүлж худалдаанд гаргана. Ном хэвлэсэн зардал дээрээ өчүүхэн ашиг нэмдэг ч хэвлэх зардал их тул ном маань багагүй үнэтэйгээр худалдаанд гарна.

Зарим нэг нь зарагдана. Үлдсэн хэд нь номын дэлгүүрийн тавиур бөглөн эзнээ хүлээнэ. Зарагдсан хэдийг нь хүмүүс дамжуулан уншиж, хэрэгцээ гарвал худалдан авах зардлаас хэд дахин бага үнээр хэсэгчлэн болон бүтнээр нь хувилан олшруулж хууль зөрчиж, зохиогчийн талхнаас хээв нэг хулгай хийж, оюуны бүтээлийг нь парзитлана. Оюуны бүтээл туурвигчдад оюуны бүтээлээ өмчлөх эрх хуулиар олгогдсоор байхад, эрхийг нь хамгаалах эрх зүйн орчин бүрдүүлсээр байхад улс орны хөгжлийн хөдөлгүүр болсон оюуны бүтээл туурвигчдын маань эрх зөрчигдсөөр байна. Тэд маань оюун санааны хувьд дэндүү баян хүмүүс. Харин хүний амьдралын салшгүй хэсэг болсон материаллаг баялагийн хэрэгцээгээ төдийлөн хангаж чадахгүй байна. Тэд маань сайхан амьдрах эрхтэй хүмүүс. Бас ард олныгоо гэгээрүүлж хөгжүүлэх үүрэгтэй хүмүүс. Өнөөдөр тэд маань эрхээ эдлэж чадахгүй бас үүргээ сайн биелүүлж чадахгүй байна.

Энэ нь тэднээс биш, гадаад хүчин зүйлээс шалтгаалж байна. Талх хийж зардаг бизнесмен талх идэж буй хүн бүрийн тоогоор ашгаа олдог. Харин оюуны бүтээл туурвигчид маань бүтээгдэхүүнийхээ онцлогоос шалтгаалж үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийхээ ашгийг бүрэн дүүрэн хүртэж чадахгүй байна. Өөрөөр хэлбэл зохиогчийн бүтээлийг талхтай зүйрлэвэл тэдний талхыг хулгайлж идээд байна. Иймээс тэд өмчлөх эрхээ эдлэж чадахгүй байна. Өнөөдөр зохиогчдын бүтээж буй бүтээгдэхүүн болох номын хэрэглэгчийн 70% орчим болох өсвөр үеийнхэн, оюутан, залуучууд маань ном худалдан авах чадвар муутай. Тиймээс бүтээгдэхүүн болох ном маань яаж борлогдох вэ? Хэрэглэгчид хэрэгцээгээ ямар замаар хангах вэ гэсэн асуулт урган гарна.

Төлбөрийн чадвар муутай хэрэглэгчид маань номыг худалдан авч чадахгүй учраас түүнийг бага зардлаар авах арга хайдаг. Олсон арга нь хууль бус зохиогчийн эрхийг зөрчсөн байдаг. Зохиогчийн бүтээлийг бага зардлаар хувилан олшруулж хэрэгцээгээ хангана. Зарим нэг зальт этгээд ийм эрэлт байгааг овжин ашиглаж, зохиогчийн зөвшөөрөлгүй ном зохиол хувилан олшруулах үйлчилгээ үзүүлж зохиогчийн талхнаас хулгайлна. Мөн бүтээлийг нь хууль бусаар бага зардлаар чанарын шаардлага хангахааргүй түвшинд хэвлэн эх хувилбараас арай бага үнээр борлуулж ашиг олно.

Энэхүү дүр төрх нийгэмд газар авч өнөөдөр хүмүүс түүнийг энгийн байдаг л хууль ёсны үзэгдэл мэтээр ташаа ойлголттой явсаар л байна. Оюуны бүтээл хууль бусаар хэрэглэгчид маань буруу соёлд суралцаж, аливаа юм хэзээ нэг цагт хөгждөг хойно магадгүй хэдэн жилийн дараа оюуны бүтээл хууль бусаар ашиглаж, зохиогчид онц их хэмжээний хохирол учруулсан хэмээн хорих ял авахыг хэн ч хэлж мэдэхгүй. Зохиогчийн эрх зүй өндөр түвшинд хөгжсөн улс оронд ял авах байдаг л үзэгдэл тул манайд байхыг үгүйсгэх аргагүй.

Зохиогчийн бүтээлийг хууль бусаар ашигласан гэж ял хүртэл авахыг бодоход,  хүмүүсийн оюуны хэрэгцээ хязгааргүй бололтой.Энэхүү хэрэгцээг хэн нэгний хууль бус үйлдлээр хангуулахгүй байх арга байна.Хүн ардын оюуны хэрэгцээг оюуны бүтээл үйлдвэрлэгч өөрөө бага зардлаар олон хүнд хүргэх арга байна. Аливаа үйлдвэрлэл үйлчилгээ хөгжих гол нөхцөл бол үйлдвэрлэгч хэрэглэгч хоёр харилцан ашигтай хож /хож гэдэг зарчмаар харилцахад оршино. Оюуны бүтээл үйлдвэрлэгч оюуны бүтээлээ олон хүнд хүргэж, хүн ардаа гэгээрүүлэх үүргээ 100% давуулан биелүүлэх, бас хэрэглэгч бүрийн тоогоор бүтээгдэхүүнээ үнэлүүлж их ашиг олох арга байна.

Миний арга бол номоо цаасан дээр их зардлаар цөөхөн хувь хэвлэж, өчүүхэн ашиг нэмж, оюуны бүтээлээ цөөн хүнд хүргэж бага ашиг олох биш, харин номоо ямар ч зардалгүйгээр найдвартай хамгаалалттай цахим номын хэлбэрт оруулж, олон түмэнд бага зардлаар хүргэх арга юм. Хэвлэсэн номын тоогоор ашгаа олоод өнгөрөх биш хэрэглэгч уншигч бүрийн тоогоор оюуны өмчөө үнэлүүлэх арга юм. Цөөхөн хэдэн номын санд түүх болон хадгалагдах биш, дэлхий даяар хоног бүрийн 24 цагийн турш интернет хэрэглэдэг хүн бүртэй орон зай цаг хугацаанаас үл хамааран хамт байж, таны бүтээлийг ашигласан хэрэглэгч бүрээр үнэлүүлэх арга юм.