Бүгдийг өөдрөг сайхнаар харж, тэр бүхнээ бүтээлдээ тусгадаг зураач бол В.Ундраа. Ямар ч бүтээлийг нь харахад халуун дулаан хайр энхрийлэл, аз жаргал, байгалийн үзэсгэлэн мэдрэгдэнэ.

Түүний бүтээлүүдийг гадна дотны урлаг сонирхогчид ихэд үнэлж, өдгөө европын улс орнууд, Солонгос, Япон зэрэг орнуудад айл гэр, албан тасалгааны ханыг нь чимдэг нь бахархмаар.

“Азиуд их гэр бүлсэг, гэр бүлийн сэдэвтэй бүтээлүүдэд их дуртай. Европууд илүү зохиомжлог зурагт дуртай юм шиг санагдсан” хэмээн тэрбээр хэлсэн юм.

Ингээд зураач В.Ундраатай ярилцсанаа хүргэе.

-Та өөрийгөө танилцуулахгүй юу?

-Намайг Вандангийн Ундраа гэдэг. Би 2000-2005 оны хооронд Дүрслэх урлагийн дээд сургуулийн Уран зургийн Л.Энхбат багшийн ангийг дүүргэсэн. Одоо арав дахь жилдээ уран бүтээлээ туурвиж байна.

-Таны зургуудыг ажиглахад аз жаргал, хайр, байгаль дэлхийгээ их зурдаг юм шиг санагддаг. Та дандаа ийм чиглэлээр зурдаг уу?

-2005 онд төгсөөд 2006 онд бид ангиараа хамтарсан үзэсгэлэн гаргахад миний уран бүтээлийн чиг хандлага эхэлсэн. Тэр үедээ би дандаа үндэсний хэв маягтай хатдыг дүрсэлж зурж, их зохиомжилж олон давтамжтай ритмтэй зохиомжуудыг илүүтэй зурдаг байсан. Яваандаа амьдралын ахуй, төрж байгаа мэдрэмжүүдээсээ миний уран бүтээлийн зохиомжууд илүү өгүүлэмжтэй, өнгө тод хурц болж эхэлсэн.

-Хөх саарал өнгөөр дагнасан нэг зураг байна. Таны бусад зургуудаас арай өөр харагдаж байна л даа.

- “Чи” гэдэг зураг маань. 2007-2008 оны хоорондох зураг. Яг тэр үед хатдыг зохиомжлох, би өөрөө эмэгтэй хүн болохоор эмэгтэй хүнийг зурвал илүү ойлгомжтой ойр юм болов уу гэж бодсоны үндсэн дээр натураль өнгөнд дурлаж зурж байсан. Миний бүтээлүүд өөрийн өнгөөрөө, будаг хооронд нь хольж зурдаггүй. Өнгөнүүд маань илүү натураль, бодит байгалийн, даруухан байсан. Бор, улаан өнгөөр илүүтэй зурдаг байлаа. “Чи” гэдэг зураг хайртай хүнээ хүлээж байгаа эмэгтэйн сэтгэлээр зурсан бүтээл болохоор олон замтайгаар дүрсэлсэн.

-Нэгэн алдартай хүн “Жинхэнэ зураач орондоо хүртэл цаас харандаатайгаа хэвтдэг” гэж хэлсэн байдаг юм билээ. Тэрэн шиг таны амьдралд уран зураг хэр холилдож, хэр шингэсэн байдаг вэ?

-Би урлантай болоод нэг жил болж байна. Тэрнээс өмнө гэртээ зургаа зурдаг байсан. Ер нь гал зууханд байна уу урланд байна уу гэдгээ мэддэггүй шахуу байсан. Нэг өрөөгөө бараг бүхлээр нь би эзэмшдэг байлаа. Харин урлантай болоод гэр ажлын байр маань тусдаа болсон.

-Одоо ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

- Байгаль хүн хоёрыг би дандаа хослуулж гаргадаг. Сүүлийн үед модон дотор байгаа хүмүүс юм шиг, тэгсэн хэрнээ тэр хүмүүс нь байшин эсвэл гэрт байгаа юм шигээр дүрсэлсэн урт зохиомжтой бүтээл дээр ажиллаж байна. Одоо “Алтан бийр”, “Хавар” гээд урчуудын эвлэлийн хорооны оролцож болдог үзэсгэлэнгүүд үргэлжилнэ. Тэр үзэсгэлэнгүүддээ оролцохын тулд шинэ бүтээлүүд дээр түлхүү ажиллаж байна.

–Танай урланд орж ирэнгүүт энэ зураг шууд анхаарал татсан. Маш олон үйл явдлыг нэг дор тусгасан байна. Энэ бүтээлийнхээ талаар ярихгүй юу?

"Энд" 3 бүтээл

-Сая 2014 оны сүүлээр зурсан “Энд” 3 гэсэн бүтээл маань. Жишээ нь, энэ хоёр дахь маань байна. Нэг дэх “Энд” 1 бүтээл маань зарагдсан. Зураач хүн болгон хоёр ертөнцтэй байдаг. Эхний хоёр бүтээл дээрээ би өөрийнхөө дотор байдаг ертөнцийг дүрслэх гэж оролдсон.

Гурав дахь дээр нь өөрийн оршин байдаг ертөнцийг арай өөрөөр харуулж, гэр бүлийн уур амьсгалыг олон гаргаж, давтамжтай үзүүлсэн. Энд гэр бүлийнхээ гишүүдийг, аав ээжийгээ бас нэг зохиомж өгүүлэлд нь оруулсан. Тэгээд 12 жил, эвтэй дөрвөн амьтан зэрэг билгэдлийн чанартай амьтдыг багтааж өгсөн. Би өөрөө загасны орд, амьд амьтанг би загаснаас үүссэн гэж би өөрөө үздэг болохоор загас дүрсэлж зурдаг. Цулгуй зураг зурахаасаа илүү ажиллагаатай, олон детальтай зураг зурдаг.

“Энд” 1 зураг бол үнэхээр гоё зураг байсан. Худалдаж авсан хүн маань “Чи харамсахгүй юу?” гэж асууж байсан. Манай бага хүүгийн хэдхэн сартай үеийнх нь гарын хээ байдаг юм. Юу гэж би харамсах вэ. Хүн болгонд гоё зүйл бэлэглэх гэж байгаа хүн чинь зурагныхаа хойноос харамсана гэж байхгүй шүү дээ.

Хүүхдийг өнчрүүлэхгүй, нулимсыг нь гаргахгүй, бүрэн бүтэн, өөрсдөө аав ээж гэдэг ухамсартай, хүүхдүүддээ аз жаргалаа мэдрүүлдэг бүтэн гэр бүл байгаасай гэж их хүсдэг.

-Таны зургуудад нүдийг үргэлж ингэж зурдаг онцлог байна. Яагаад ингэж зурдаг юм бэ?

-Би үүнийг олон янзаар тайлбарладаг. Дээр үед жаахан байхад Оросын эмэгтэй хүний бодит нүдтэй хурц зурагнууд байдаг байсан даа. Тийм зурагнаас би өөрөө их айдаг байлаа. Бас баавгайтай аравчнаас их айдаг байсан. Тэгэхээр нүд бол хүнийг айлгах цочоох их хурц юм байна. Тийм болохоор би нүдийг зурахаас их айдаг. Битүү дүүрэн нүд гэдэг утгаар нь ингэж зурдаг. Монгол хүний нүд бас урт жартан байдаг болохоор би урт дүүрэн нүд зурдаг.

-Мэргэжлийн хүмүүс таны бүтээлийг юу гэж дүгнэдэг вэ?

-Шүүмж ч байна, сайшаал ч байна. Тэр болгоноос авахыгаа аваад бүтээлдээ тусгана. Гэхдээ тэр болгон хүний хэлснээр гуйвж дайваад байвал би өөрөө оршин тогтнож чадахгүй. Тийм учраас аль болох өөрийнхөөрөө байхыг хичээдэг. Гэхдээ тэр хүмүүсийн шүүмжийг сонсоод өөрт байх ёстой бол шингээх хэрэгтэй гэж боддог.

Амьдралыг зохиомж маягаар зурсан зургаа Францад болсон олон улсын үзэсгэлэнд тавьсан. Урьд нь би эмэгтэй хүнийг ихэвчлэн дүрсэлдэг байсан учраас зураач нар “Чи яагаад эрэгтэй хүн зурдаггүй юм бэ?” гэж асууж байсан. Тэрийг би бүтээлдээ тусгаж байсан. Угаасаа л бүх юм арга билэг, хостой байж төгс бүрдэх ёстой юм байна гэж ойлгож байсан үе. Энэ бүтээлүүдийг европууд илүүтэй таашааж байсан.

-Нийгэмд байгаа үзэгдлүүдийг зургандаа тусгадаг уу?

-Тусгадаг. Гэхдээ өөрийн зурдаг чиглэлээр тусгаж өгдөг. 2012 онд олон улсын эмэгтэйчүүдийн үзэсгэлэнд “Мартагдсан аз жаргал” гэдэг нэртэй бүтээлээрээ оролцсон. Нийгэмд хүн болгон дотроо байгаа гоё зүйлийг олж харж чадахгүй бүгд хиймэл юмандаа дасан зохицож амьдардаг гэсэн санааг харуулсан философилог гүн ухааны зураг бий.

Хүмүүс миний бүтээлийг давтаад зураад өгөөч гэж их хэлдэг. Нэг зураг нэг л хүнд байвал тэр чинээгээр нь хайрладаг. Тийм учраас би ахиж давтаж зурж чадахгүй, тэр мэдрэмжийг гаргаж ч чадахгүй. Тиймээс давтаж зурах дургүй.

-Таны зургуудад үргэлж аз жаргал, сайн сайхныг дүрсэлсэн байна. Нийгмийн хар бараан талыг харуулсан зураг байдаг уу?

-Дүрсэлсэн байгаа. 2011 онд Цөлжилтийн эсрэг төслөөр “Шинэ үе” нийгэмлэгийнхэнтэй хамтран арваад зураач урлагаар дамжуулан цөлжилтийг ямар хор нөлөөтэй вэ гэдгийг харуулж зурсан. Энэ сэдвээ барьж өөрийнхөө чиглэлээр нэлэн хэдэн зураг зурсан. Миний бүтээлүүдэд байгаль хүн хоёр дандаа хосолж явдаг. Хүн байгалийг хайрлахгүй бол байгаль хүнийг хайрлахгүй гэсэн сэдвээр бас зурсан.

-Та нийгэмд бас ач тустай үйл хийж байсан хүн. Нэгэн охины эмчилгээнд хандив болгохоор аян өрнүүлж байсан?

-Би уг нь үзэсгэлэн гаргаад том зургуудаа ч гэсэн бусад зургуудтайгаа нэг ижил үнээр өгье гэж бодож байлаа. Гэтэл өндөр түрээстэй заал түрээслээд, хүмүүс бас тухайн үед сайн хүлээн авч чадаагүй. Тийм болохоор тухайн үед би өөрийгөө дорвитой сайн тусалж чадаагүй гэж үздэг.

-Бие даасан үзэсгэлэнгээ хэзээ гаргаж байсан бэ?

-Сургууль төгсөөд долоон жилийн дараа буюу 2012 онд бие даасан үзэсгэлэнгээ гаргаж байсан. Энэ оны наймдугаар сард дахин үзэсгэлэнгээ гаргая гэж бодож байна. Гэр бүлд зориулсан сэдвээ бариад явах байх. Гэр бүлийн зураг хүмүүс их зуруулдаг.

-Монгол ахуй, үндэсний хувцсыг зургууддаа их тусгасан байна?

-Түүх соёлоо өгүүлснээр урлаг үлддэг гэдэг утгаар нь монгол дээл хувцастай, тухайн цаг үетэйгээ нийлүүлээд монгол ахуйтай мөртлөө орчин үелэг дүрслэл оролцуулаад зурж байгаа.

-Нэг ярилцлагатаа та хүн болгоны дотор хүүхдийн сэтгэл байдаг гэж хэлсэн байсан?

-Тийм. Би өөрийгөө ажаад үзэхэд хүүхдийн зан нь гээгдээгүй юм шиг. Би өөрөө уурлах нь амархан, баярлах нь амархан хүн. Ер нь хүн болгонд хүүхдийн чанар байдаг ч байгаагаараа байх гэхээр хүмүүс бие биенээ хаагаад байдаг. Тэгэхээр тэрийг л би урлагаараа хөглөж өгөх юмсан гэж боддог.

-Тэгэхээр үргэлж хүний сайхан талыг хараад зураад байх уйтгартай юу? Амаргүй биш үү?

-Амаргүй ч бас биш л дээ. Өөрөө дуртай болохоор гараад байгаа байхгүй юу. Гэхдээ би өөрөө уурладаггүй, уйлдаггүй хүн биш л дээ. Мэдээж зурж байгаа үедээ гоё юмыг мэдэрч болохоор болохоор таагүй үедээ зурдаггүй. Гэр бүл, үр хүүхдээсээ аз жаргал сайхныг мэдэрдэг. Энэ бухимдалтай нийгэмд хүн болгон л дарамттай байдаг. Миний бүтээлийг хүлээж авч байгаа хүн болгонд гоё юмыг мэдрүүлье гэж уран бүтээлээ туурвидаг.

-Та зураг болгоноороо ямар нэг зүйлийг илэрхийлье, мессеж өгье гэж боддог уу эсвэл зүгээр л тухайн үед мэдэрсэн мэдрэмжээ буулгадаг уу?

-Мессеж өгөхийг хүсдэг. Одоо цагт гэр бүл салалт маш их байна. Хүүхдийг өнчрүүлэхгүй, нулимсыг нь гаргахгүй, бүрэн бүтэн, өөрсдөө аав ээж гэдэг ухамсартай, хүүхдүүддээ аз жаргалаа мэдрүүлдэг бүтэн гэр бүл байгаасай гэж их хүсдэг. Тийм учраас гэр бүлийн сэдэвтэй зургуудыг аз жаргалтай, аз жаргалыг мэдэрсэн тийм гэр бүлүүд илүү сонирхоод авч байгаа болов уу гэж боддог юм. Хүмүүсийн зарим нь хүүхдээ ч гаргаж амжаагүй хэрнээ тийм юмыг зоригтойгоор хүсч чаддаг нь намайг урам оруулдаг. Би захиалагч нараасаа үргэлж урам зоригийг авдаг. Тэд намайг баяр баясгалантай, энэ бүгдийг цааш нь үргэлжлүүлэх хүч зоригийг өгдөг. Тийм болохоор би урлагтаа улам бүр шунаад, улам ихийг хиймээр санагддаг.

-Та хүүхдэд зориулсан ном зурсан байсан. Хүүхэдтэй болохоор тэрийг зурах амар байв уу?

-Тийм. Би зураачаар нь ажилласан. Анх удаа хүүхдэд зориулсан номны зураг зурсан юм. Миний хувьд дутагдалтай тал маш их байгаа. Би өөрийгөө голсон л доо. Өөрийнхөөрөө гаргасан. Зарим нэг хүмүүс Японы комик шиг том нүдтэй байлгахыг хүсдэг юм шиг санагдсан. Миний дотор хурдан гомдоод хурдан тайлагддаг хүн байгаа шүү дээ. Юмыг хурдан хүлээж авдаг. Тэрэнд гомдсон хэрнээ зарим хүмүүст их хүрсэн болохоор би тэрэндээ урамшсан.

Хүүхдүүд маш зоригтой. Зураг хараад энэ нүд яагаад ийм хоосон байгаа юм бэ, эсвэл нүд нь яачихсан юм бэ гэж асуудаг

Тэр номонд дандаа манай бага хүүгийн хөдөлгөөнүүд орсон байдаг. Зураач хүн ер нь байгаа орчноо харж зурагтаа тусгадаг. Хүн рүү их гөлрөх ч юм уу, юмыг их ажигладаг. Зураач хүний рефлекс байх л даа. Гэхдээ тэр болгоныг жирийн хүмүүс ойлгодоггүй. Энэ яагаад хүн сонжоод байгаа юм гэх мэтчилэн хүн буруугаар ойлгох явдал бий. Би одоо гэрийнхнийгээ илүү ажиглаж, сонжиж, хөдөлгөөнийг нь авч ажиллаж байгаа.

Би охинтой байх үедээ охинтой зураг их зурсан, хүүг мэдрэхгүй. Хүн юмыг олж хардаггүй юм байна. Тэгтэл “Яагаад хүү зурдаггүй юм бэ?” гэж асуудаг байсан. Харин одоо хүүтэй болоод хүү зурдаг болсон.

-Зураач нар бас үг цөөтэй хүмүүс юм шиг санагддаг?

-Зургаараа ярьж байгаа болохоор их үг цөөтэй хүмүүс байдаг. Анх сургуульд ч бас биднийг ярих ёстой гэдгийг хэн нь ч ер нь заагаагүй гэж бид үздэг. Яагаад гэвэл бидэнд зургийг яаж зурахыг, дэлхийн урлагийн түүх ямар хэмжээнд байгааг зааснаас биш зургийг тайлбарлах тал дээр бидэнд юм ороогүй. Одоо яаж заадгийг сайн мэдэхгүй байна. Энэ дээр илүү их ажиллавал зүгээр юм болов уу гэж би боддог.

Жишээ нь, бид зургаа тайлбарлах гэхээр гацдаг, энэ ертөнцөө тайлбарлах гэхээр ярьж байгаа зүйлийг нь бусад хүмүүс ойлгож байгаа болов уу, эсвэл бүр дүүгүй байсан нь дээр юм уу, хүмүүс зүгээр өөрсдөө уншчихвал дээр гэж орхидог. Гэхдээ зургийг хүнд тайлбарласнаас илүү тухайн үзэгч юу гэж хүлээж авч байна, энэ зургийг хараад юм уншиж чадаж байна уу, мэдэрч байна уу гэдгийг харах сонирхолтой байдаг.

Зураач нь яриад өгчихөөр тэр хүний толгой нь хөгжихгүй, ингээд будчихсан юм байна, ингээд зураас татчихсан юм байна гээд л яваад өгчихдөг. Хүн өөрөө зургийг хараад тэр хүний дотор өөр мэдрэмж төрөөд өгүүлэмжийг зохиогоод, хийсвэрлээд эхэлдэг.

-Зургуудыг тань хүмүүс хараад таны бодоогүй санаанууд хэлж байв уу?

-Хэлдэг. Хүүхдүүд маш зоригтой хэлдэг. Хүүхдүүд хараад энэ нүд яагаад ийм хоосон байгаа юм бэ, эсвэл нүд нь яачихсан юм бэ гэж асуудаг (инээв). Зарим зураач нар намайг хүүхэлдэй зурдаг зураач гэж хэлдэг. Угаасаа би хүүхэлдэй зурдаг л даа. Гэхдээ миний хүүхэлдэйнүүд бүгд амьд. Хүүхдүүдэд илүү их ойлгомжтой байдаг гэж би боддог.

Урчуудын эвлэлийн үзэсгэлэнгийн танхимын хоёр давхарт байдаг “ArtiCour” галерейд зургийн сургалт явагддаг. Хүүхдүүд зургийн сургалт хийхийн хажуугаар зураач нарын зургийг харж зурдаг. Тэнд миний зурагнууд долоо найман настай хүүхдүүд илүү их ойлгоод дуурайж зурдаг гэнэ. Маш хөөрхөн зурсан байна лээ. Тэднийг хүүхэлдэйлэг чанар нь татаж байж магадгүй.

-Таны хамгийн хайртай бүтээл?

-“Миний тэр зураг их гоё болсон” гээд зурагнуудаа их ангилдаг байлаа. Жишээ нь манай гэрт миний бүтээлүүдээс нэг л зураг өлгөөтэй байгаа. Би хоёр дахь хүүхдээ гаргаад хоёр сарын дараа зурсан “Үр минь” гэдэг зураг. Тэр зургаараа Монголд болсон Олон улсын эмэгтэйчүүдийн үзэсгэлэнд оролцсон. Тэр бүтээлдээ илүү их хайртай гэж боддог байсан. Гэтэл бүх л зураг маань хайраас төрж байгаа болохоор би бүх зургаа хайрлах ёстой юм байна. Эх хүн хоёр хүүхдийнхээ нэгэнд нь хайртай гэж ангилдаггүй шиг энэ бүгд надаас төрж байгаа бүтээлүүд болохоор би бүгдийг нь хайрлах ёстой гэж боддог болсон.

-Таных шиг өнгө аясаар зурдаг зураач байдаг уу?

Эх хүн хоёр хүүхдийнхээ нэгэнд нь хайртай гэж ангилдаггүй шиг энэ бүгд надаас төрж байгаа бүтээлүүд болохоор би бүгдийг нь хайрлах ёстой гэж боддог болсон.

-Байгаа байгаа. Гоё энергитэй өнгө аясаар зурдаг зураач нар зөндөө байгаа. Миний маш хүндэлдэг зураач Х.Энхномин байна. Залуу зураач нараа их хүндэлж явдаг. Чадалтай барималч Одмаа байна. Маш их юм хийсэн уран бүтээлчид бий. Зураач С.Төгс-Оюун гуайтай төстэй гэж намайг ярьдаг. Харангуутаа С.Төгс-Оюуны шавь уу гэж асуудаг. Тэгээд харж байснаа “Үгүй үгүй, ялгаатай юм байна шүү” гэдэг.

-Таны багш ямар хүн байдаг вэ?

-Миний багшийг Л.Энхбат гэдэг. Манай ангийнхан 2000 онд хоёр дахь шавь нар нь болсон. Биднээс өмнө нэг анги төгсгөсөн юм билээ. 2000-2004 он хүртэл биднийг сургаж, миний хувьд гарааг минь зөв чиглүүлж зааж өгсөн гэж би үздэг. 2005 онд төгсөх жил багш маань Голландад сурах болоод биднийг төгсгөж чадаагүй. Тэр үед бид их азтай Амгалан багшийн гарын шавь нар болсон. Олон багш нарын шавь байсан. Гэрэл, Содномцэрэн, Лхагвасүрэн багш нарын гарын шавь нар болж төгсцгөөсөн. Энэний авууштай тал нь бид 19-үүлээ төгсөөд ихэнх нь уран бүтээлээ туурвиад явж байгаа нь бахархалтай байдаг.

-Гадаадад үзэсгэлэнд оролцсон гэлээ. Энэ тухайгаа ярихгүй юу?

-2012 онд хоёр жил тутамд болдог Олон улсын үзэсгэлэнд өөрийн биеэр оролцсон. 2006-2014 он хүртэл гадаад дотоодын үзэсгэлэнгүүдэд бүтээлүүдээ оролцуулсан. 2012 онд болсон Олон улсын хоёр жил тутамд болдог үзэсгэлэнд оролцоод ирсэн. Монголоос арван уран бүтээлч явсан. Тэнд мундаг уран бүтээлчидтэй танилцаж байлаа. Тэр үзэсгэлэн хоёр жилийн дараа 2014 онд Монголд бас зохион байгуулагдсан. Гадна дотны нийт 221 уран бүтээлч оролцсон томоохон хэмжээний үзэсгэлэн болсон юм. Гадны уран бүтээлчид Монголыг сэтгэл дүүрэн гоёор хүлээж авцгаасан.

Тэд орчин үеийн инсталляци, контемпорари урлаг, хийсвэрлэх талаар илүүтэй бүтээлээ туурвисан байсан. Ихэвчлэн нас тогтсон хүмүүс байсан бол Монголоос залуу уран бүтээлч нар их оролцсон.

-Үзэсгэлэнгээс шагнал авсан гэж сонссон?

-2012 онд Вьетнамд болсон үзэсгэлэнгийн үеэр зураач нарыг шаазангийн үйлдвэрт хүлээж авсан. Тэнд бид тэмцээнд оролцож байгаагаа мэдээгүй л дээ. Бидэнд зориулж урт ширээн дээр хоёр таваг бэлдчихсэн байлаа. Хоёр тавган дээр зураг зуруулаад авсан. Биднийг явах дөхөхөд Вьетнамын үндэсний том музей байдаг юм билээ. Үндэсний музей нь манай Богд хааны музей шиг эртний засал чимэглэл, үзвэртэй. Тэнд шагнал гардуулах ёслол болно гэхэд бид гайхаад өнгөрсөн. Би тусгай байрны шагнал хүртэж байлаа.

Манай Насанцэнгэл эгч гуравдугаар байранд, харин нэгт Оросын зураач орсон. Ер нь тэнд Оросын уран бүтээлч нар чадалтай байсан.

Вьетнам уран бүтээлчид лакаар абстракт чиглэлээр чадварлаг зурдаг юм билээ. Хамгийн их сэтгэгдэл үлдээсэн хүмүүс бол орос уран бүтээлчид байсан. Америк, Австрийн зураач нар контемпорари, биет материаллаг юмаар зохиомжилж хийдэг. Солонгосын уран бүтээлчид нэлээд орчин үелэг бүтээл туурвидаг юм билээ.

-Монгол зураачдын ямар бүтээлүүд таны сэтгэлд их хүрсэн бэ?

-Монгол зураачдаас Нурмаа эгчийнх их гоё штээ. Насаа эгч байна бас.

-Та өөрийнхөө хөргийг зурдаг уу?

-Би өөрийнхөө хөргийг нэг ч удаа зурж байгаагүй юм байна. Янз бүрээр зурж үзэх санаа байгаа. Бид бодит зураг зурж л сургууль төгсч байгаа шүү дээ. Шууд төгсөөд 2006 оноос хойш би зохиомжоороо илүү их оролдоод энэ монголжуу хүүхэлдэй дүрслэлтэй төрхөөрөө илүү гаршсан байна. Одоо буцаад цэцгээ зураад, хөрөг зураг руугаа орох гээд эрэл хайгуул хийж эхлээд байна.

Саяхан би нөхөр, хүүхдийнхээ хөргийг зурж үзсэн. Тэгсэн чинь ер нь муудсан байна лээ. Зураагүй арван жил болсон байна. Одоо сайжруулах тал дээр анхаарна даа. Арван жилд байхдаа байнга хөрөг зурдаг байсан. Жаахан хүүхэд болохоор магтуулаад улам их зурдаг байлаа.

Ер нь зураачид ямар ч үед хувирамтгай байдаг. Би жишээ нь хар бараан юм мэдэрч, харж байгаа ч гэсэн аль болох тэрийг гүн мэдэрч, хямрахгүй байхыг хичээдэг. Миний бүтээлд тиймэрхүү юм тусахыг би хүлээн зөвшөөрөхгүй. Би аймшгийн, сэтгэл сэрдхийлгэсэн юм үзэх дургүй. Харах дургүй, ер нь айдаг, аймхай талдаа хүн.

-Зураач хүн нийгэмд юу хийх ёстой вэ?

-Зураач хүн нийгэмд болж байгаа үйл явцыг үлдээх ёстой гэж үздэг. Зурагчингаас гадна зураачид бас тухай үйл явдлыг урлагаар шингээж түүх болгож үлдээх ёстой гэж боддог.

-Ихэвчлэн үндэсний хувцастай их зурдаг юм байна. Та үндэсний хувцсыг судалдаж зурдаг уу?

-Би өөрийн хэв маягийг илүүтэй тусгадаг. Гэхдээ үндсэн хэв шинж нь байгаа. Би үйлдвэр урлалын "Ганди"-гийн нэрэмжит дунд сургуулийн монгол зургийн ангийг төгссөн. Уран зурагт ороод төгсөх үед монгол хувцастай хатад зурдаг болсон юм. Дипломын ажлаа хийхдээ ч гурван эмэгтэй үндэсний хувцастайгаа, орчин үеийн хэв маяг оруулсан зураг зурсан. Ер нь би гурван эмэгтэйг их зурдаг. Эхээс гурвуулаа болохоор тийм байх.

-Гэр бүлийн тань талаар яриагаа үргэлжлүүлье. Танай гэр бүлийн хүн урлагийг хэр ойлгодог вэ?

-Маш сайн ойлгодог болоод уран бүтээлээ туурвиад явж байна гэж би боддог. Би жишээ нь өдөр болгон мөнгө олж чаддаггүй. Энэ болгоныг маань дэмжээд, бүх нөхцлөөр маань хангаад, дээр нь гэр бүлд байх ёстой аз жаргалыг мэдрүүлээд, энэ орчныг бүрдүүлээд, зурагт тусгаж чадаж байгааг мэдэрч чадаж байгаад нь би нөхөртөө маш их баярлаж явдаг. Жишээ нь нөхөр маань компьютерийн ард их суудаг хүн бий. “Энд” 3 бүтээлдээ нөхрийнхөө зүрхийг нь аваад дамжуулаад тавиад байгаагаар дүрсэлсэн. Нөхөр маань сахалтай учраас хууз сахалтай эрэгтэй хүн их зурдаг. Ээж маань хүртэл дандаа нөхрөө зурах юм гэдэг.

-Ханьдаа хайраа яаж илэрхийлдэг вэ?

-Зургаараа л илэрхийлнэ дээ. Би чинь их яриандаа маруухан хүн штэ. Би хүсч байгаа юмаа зургаараа илэрхийлдэг. Манай хүн эсрэгээрээ их яриа хүн. Ярилцъя гэдэг. Намайг бодвол илүү романтик. Манай хүн маркетергийн ажил хийдэг бөгөөд ер нь уран бүтээлч авъяаслаг хүмүүсийг дэмжиж ажиллдаг. Би нөхрөө анх зурдаг байх гэж боддог байсан. Бид хоёр нийлээд компанид нь зураг зурахаар боллоо. Манай хүн юмыг харахдаа их өвөрмөцөөр хардаг хүн.

Хоёулаа гурвалжин раман дээр зураг зуръя гээд. Ер нь миний зурганд санаа оноо хэлж, их гоё урамтай ярилцдаг. Би хоёр дахь хүүхдээ тээгээд бие давхар байсан юм. Эхлээд хоёулаа хамтдаа хар зургаа гаргачихлаа. Хар зургандаа овоо байна аа. Тэгээд би “ядраад байна, чи будчих за юу” гээд орхиод унтлаа. Өглөө босоод харсан чинь аймшгийн юм болчихсон байсан (инээв). Ер нь будгаар ерөөсөө ажиллаж байгаагүй. Хар зургаар овоо зурдаг байхгүй юу. Будчих байх гэсэн чинь чадахгүй байсан. Маргааш нь би будгийг нь янзлах гэж нэлээн ноцолдсон, ёстой инээдтэй.

-Таныг шүлэг бичдэг гэж уншиж байсан юм байна.

-Ичимхий болохоор хүмүүст уншуулдаггүй. Гэхдээ нөхөр бид хоёрын бие биедээ зориулсан шүлэг байдаг. Фэйсбүүктээ тавьж байсан. Би нөхөртөө “Цагаан морь унасан миний ханхүү” гэсэн шүлэг зохиосон. Гэхдээ нэр нь жаахан “тийм” болчихсон. Нөхөр маань надад өгдөг зан чанарыг нь магтаж бичсэн юм. Манай хүн бас надад урам зориг өгөхийн тулд шүлэг бичиж байсан.

Хоёр жилийн өмнө би аавдаа зориулж бас шүлэг зохиосон. Өдрийн тэмдэглэл хөтлөх нь яриа бичгийн дадлага болдог юм байна л даа. Энийг бас л манай нөхөр надад зааж өгсөн. Ер нь зарим нэг тал дээр багш гэж хэлж болно.

-Таны нөхрийн бүтээл байдаг уу?

-Зураг зурж, өөрийн гэсэн бүтээл гаргана гэдэг. Одоохондоо ажил ихтэй байна. Бид хамтын бүтээлээ гаргачихсан. Бид хоёрын гарын үсэг хоёр талд нь байдаг. Бас миний “Хөх цэргүүд” гээд зурагт нөхрийн маань санаа орсон. Тэрэн дээр нэлээн тоо бодсон. Гортигтойгоо их зууралдсан.Нуулгүй хэлэхэд би арван жилдээ тоондоо их маруухан хүүхэд байсан.

Төгссөнөөсөө хойш би хоёр каталогтой болсон. Бас л нөхөр маань хийж өгсөн. Миний зургуудыг урлангийн фон дээр зохиомжлоод гаргасан чинь хүмүүс намайг ийм урлантай болчихож гээд “Урлан чинь хаана юм бэ? Очиж үзье” гээд. Өөрөө маркетер хүн болохоор юмыг их олж хараад байдаг. Би тэр үед гэртээ юмаа хийдэг байсан. Хоёр дахь хүүхдээ гарахад үнэндээ яах ч аргагүй болсон.

-Хүүхэд зургийг тань баллачих гээд, будагтай ноцолдох гээд байсан уу?

-Хамтдаа зуръя л гэнэ. Ер нь зургаа зурчихаад, будгаа хураагаад, зургаа зураад будгаа хураадаг рефлекстэй байсан. Бүх юмаа дээш нь тавьдаг, эсвэл бүх юм скочтой. Манай хана бол зургийн талбар шүү дээ. Өндрийнхөө хэмжээгээр ингээд ингээд зураад явчихсан. (гараараа үзүүлэв)

-Таны хүүхэд хэр дуурайж зураг зурж байна?

-Сая бас л зураг зураад будагтайгаа зууралдаад сууж байсан. Их зурж байна. Би хоёр хүүхэдтэй. Том охин маань багадаа нэлээн их уралдаан тэмцээнд ороод түрүүлж байсан. Зураг зурдаг болох байх гэж бодтол томроод спортод илүү сонирхолтой болж байна. Гэхдээ миний зурагнуудад сайн, муу үнэлгээ өгдөг, номер нэг улаан фэн маань гэж хэлж болно. “Ээж сайн байна, мундаг гоё зурсан байна” гэж надад урам өгдөг. Хүүгээсээ хүртэл гоё энерги авдаг.

Бага нь одоохондоо гурван настай болохоор юм юмыг хольж, тойрог зурах ч юм уу, тийм юмнаас эхэлж байгаа. “Цэгээр наадъя” гээд ном байдаг. Тэрнийг яг цэгтэй нь дагуулж зурах зэргээр оролдож зурж байна.

-Таны аав зураач байсан гэж сонссон. Аавынхаа талаар ярихгүй юу?

-Аав маань гучин хэдэн настайдаа шалгалт өгөх гэж үзсэн юм билээ. Тэр үед аавыг маань Дүрслэх урлагийн дээд сургууль аваагүй гэсэн. Зураачаараа ажиллаж чадаагүй. Аав маань өнгөрөөд долоон жил болсон байна. Маш гарын уртай хүн байсан. Ер нь зураач гэж хэлж болно. Цаасны технологичоор Румын улсад төгсч ирээд, анх ариун цэврийн цаас, лааг Монголд оруулж ирсэн хүн.

Би мэдээ орсон цагаасаа л аавыгаа сийлбэр хийвэл сийлбэрийг нь дуурайж хийх гэнэ. Аав маань өнгө өнгийн гоё будаг харандаагаар хүний хөрөг зурдаг байсан. Би бас дуурайгаад арван жилдээ алдартнуудын хөргүүд харж зурдаг байлаа. Ааваасаа тэр бүхнийг мэдэрч байсан болохоор урлагт илүү их дурлаж, “Би зураач л болох юм байна” гэж багаас минь тархинд суугдчихсан байсан. Анхнаасаа л зураач болно гэж бодож, одоо хүртэл зураач болох гэж эрмэлзээд явж байна.

-Хүүхэд байхдаа тэмцээн уралдаанд ордог байсан уу?

-Би “Солонго өргөө” гээд дугуйланд явдаг байлаа. Хүүхдийн ордны шилдэг хүүхдүүдийн сүлд модны наадамд орж, шагнуулж байсан. Наймдугаар ангид байхад багш маань намайг дэмжээд зааланд миний бүтээлээр үзэсгэлэн гаргаж байсан. Тэр өдрөө би сургуулиасаа 500 төгрөгөөр шагнууллаа. Тэгээд дугтуйтай мөнгөө бариад аав ээждээ өгөх гэтэл “миний охин өөрийн хөдөлмөрөөр олсон юм чинь өөрөө зарцуул” гэсэн. Тэгээд эгч дүү хоёртойгоо л тансагласан даа.

-Ангийнхаа хүүхдүүдийн зургийг зурж байв уу?

-Өгч байсан. Өөрөө математикийг нь хуулаад, зургийг нь зурдаг байсан (инээв). Одоо хүүхдийнхээ дэргэд бас тэгж ярихгүй байгаа маа.

-Одоо хүүхдийнхээ зургийг зурахгүй юу?

-Зурахгүй. Аав нь зуруулдаггүй юм. Аав нь өөрөө юмаа хий гэж хэлдэг. Бэлэнчлэх сэтгэлгээ битгий суулга. Энэ хүн зураач болохоор бол өөрөө зураад л явна. Зураач болохгүй бол чи мянга юмыг нь хийж өгөөд цаашаа явахгүй гэдэг.

-Ярилцсанд баярлалаа. Таны уран бүтээлд амжилт хүсье.

'Энд' 2 бүтээл

А.Наранцацралт.
Эх сурвалж: http://news.gogo.mn/r/156027