Гомбосүрэнгийн МЭНД-ООЁО- Зохиолч (Дэлхийн яруу найргийн хаан)
8 жил, 4 сар өмнө


Зохиолч, нийгэм, соёлын нэрт зүтгэлтэн

Сүхбаатар аймгийн Дарьганга суманд 1952 онд мэндэлсэн. 1978 онд Улсын Багшийн Дээд Сургуулийг төгсөж, 1996 онд СУИС-д магистрын зэрэг хамгаалсан. 2002 онд Дэлхийн Урлаг Соёлын Академиас (АНУ) Утга зохиолын доктор цол хүртсэн.

1970 оноос ажил хөдөлмөрийн гараагаа эхэлж, дунд сургуульд багш, Монголын радиогийн сурвалжлагч, уран зохиолын редактор, Монгол телевизийн ерөнхий редактор, Монголын Соёлын Сангийн гүйцэтгэх захирал, дэд ерөнхийлөгч болон ерөнхийлөгч, Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг - Соёл, урлагийн газрын дарга зэрэг албыг хашиж байсан. Одоо Монголын Соёл, яруу найргийн Академийн Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж, Дэлхийн Урлаг соёлын Академийн байнгын гишүүн, Дэлхийн Яруу найрагчдын их хурлын дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульт албыг хашиж байна.

“Гэгээнтэн”, “Шилийн богд” роман, “Алтан Овоо” шастир, “Тэнгэрийн хаяанаас нүүдэлчин айсуй”, “Гэрэлтэх агшин бүр”, “Он цагийн хүрд”, “Хуучин сүмийн дээгүүр саран мандах цаг дор”, “Чам руу би явж байна”, “Утгын болор сүм” зэрэг яруу найраг, хүүрнэл зохиолын 50 гаруй бүтээлээрээ хүмүүний оршихуйн гэгээн тунгалгийг илэрхийлэн, утга төгөлдөр, уян зөөлөн ертөнцийг уншигч олноо нээж, үндэсний утга зохиолын хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан төдийгүй дэлхийн яруу найргийн сан хөмрөгийг монгол уран сэтгэмж, намуун зөөлөн ай, гүн ухаанаар баяжуулан эх орныхоо нэрийг өндөрт өргөсөн эрхэм болно. Түүний бүтээлүүд англи, орос, хятад, франц, герман, грек, япон, хинди, мажар, бенгал, тамил, солонгос зэрэг 50 гаруй хэлээр орчуулагдан олон орны уншигчдын хүртээл болжээ.

Тэрээр 1990-1996 онд тусгаар тогтнол, ард түмний билгийн мэлмийг нээгдүүлэх, үндэсний өв соёлоо сэргээн мандуулахын бэлгэдэл болох ”Мэгжид Жанрайсиг” хөтөлбөрийг санаачилж, бүтээн залах үйлсийг удирдагчдын нэг байв. Түүний санаачлагаар Монгол орны өргөн уудам нутагт тархан оршсон түүх, соёлын дурсгалыг судлан сурталчлах, сэргээн хамгаалах чиглэл бүхий “Монгол сувдан сондор” соёл, эрдэм шинжилгээний аяллыг 11 удаа зохион байгуулж, олон мянган км замыг туулан эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг өрнүүлж, соёл, эрдэм шинжилгээний үлэмж сан, хөмрөгийг бүрдүүлэн Монголын түүх, соёл, эрдэм шинжилгээний ач холбогдол бүхий хүн чулуун дурсгал, хадны зураг зэрэг олон шинэ дурсгалыг илрүүлэн мэдээллийн сан хөмрөгийг баяжуулан бүрдүүлсэн билээ.

Г.Мэнд-Ооёо дэлхийн томоохон их сургуулиуд болох АНУ-ын Стэнфорд, Калифорниа Берклей, Японы Киорицу, Унгарын Будапештийн их сургууль, Италийн Умбриа зэрэг олон сургуульд Монголын өв соёл, язгуур мэдлэг ухааны лекц илтгэлүүдийг уншин сонордуулсан байна. Мөн олон улсын яруу найргийн “Пен” клубын шагналтан билээ. Тэрээр Дэлхийн Урлаг соёлын академийн “Гарамгай яруу найраг бүтээсний төлөө” хэмээх эрхэм хүндтэй шагналыг 2005 онд хүртсэн байна. Мөн Энэтхэгийн Олон улсын яруу найргийн Академийн шагнал, Солонгосын Ханчон Соёлын Академийн дээд шагнал, Грекийн Зохиолчдын олон улсын нийгэмлэгийн шагнал болоод Дэлхийн Энх тайвны утга зохиолын Алтан медаль тус тус хүртжээ. 2009 онд Унгарын Будапешт хотноо явагдсан дэлхийн яруу найргийн наадамд оролцож хамгийн дээд шагнал болох ПОЭТ ЛАУРЕАТЕ /Poet Laureate/ цол хүртэж, Алтан титмийн эзэн болж байсан. Мөн 2014 онд болсон Дэлхийн Яруу найргийн их наадмаас Тэргүүн шагналыг хүртсэн байна.

Г.Мэнд-Ооёогийн Монголын түүх, соёлын өвийг хамгаалах, сэргээх үйлсэд оруулсан хувь нэмрийг нь үнэлж, 1996 онд Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн цолоор шагнасан. Тэрээр Монголын болон дэлхийн утга зохиолын ертөнцөд гарамгай зохиолч, яруу найрагч гэдгээрээ хүлээн зөвшөөрөгдөж хүндэтгэл хүлээсэн нийгэм, соёлын нэрт зүтгэлтэн юм.


НОМ БҮТЭЭЛ

Бодлын шувуу. Шүлгийн түүвэр, УБ 1980

Жиргээ хөөрхөн шувуухай. Сургуулийн өмнөх насныханд. Шүлгүүд УБ 1980

Уулнаас өндөр тэмээ. Сургуулийн бага насныханд. УБ 1983

Өлзий утас. Шүлэг, найраглал, дууль. УБ 1984

Хуурын магнай. Шүлэг найраглал. УБ. 1990

Алтан Овоо. УБ 1993, 2002, 2007, 2010 удаа хэвлэсэн

Билгийн мэлмий нээгч. Түүх нийтлэл, бясалгалын хөлгөн судар. УБ 1997

Утгын болор сүм. Шүлэг найраглал. УБ 1997

Найман шаргын туурь. УБ 2000

I am coming to you. Poems in English and Mongolian, Russian, Japanese, French and Hindi. Published in Mongolia. 2000

Тэнгэрийн хаяанаас нүүдэлчин айсуй. Яруу найраг. УБ 2002

I am coming to you II. Ulaanbaatar 2002.

Морин хуурын судар. /крилл, хуучин монгол бичгээр/ УБ 2002

Морин хуурын зохионгуй. УБ 2002.

Nomads are coming from the horizon. Poems in English, Russian, Chinese, Japanese. Ulaabaatar 2003.

Дарьгангын хөх шастир. /Товчилт, ойллого, туурь, эсээ, нийтлэл, тэмдэглэл, судар шастирын чуулга/ УБ 2004. 128 хх

All Shining Moments. /Poems in English. Translated by Sh.Tsog/ Ulaanbaatar 2005

Морин хуурын домог. УБ 2005

The Legend of the Horse-head fiddle. Ulaanbaatar. 2005

The Tale of the Travelling Star /Mongolian, English. Translated by S.Sumiya/ Ulaanbaatar 2005.

All Shining Moments. /English and Japanese. Translated by Kae Morii/ Tokyo 2005

All Shining Moments. /Published by Joy Rainey King/ USA 2006.

The Echo of Humanism. /Tamil and English. Translated by Va.Mu.Sethuraman/ India 2006.

POEMS. /English and Bangladesh. Translated by Aminur Rahman/Dhaka and London 2006.

Infinite Glare. /Монгол, англи, хятад хэлээр/ эрхлэн хэвлүүлсэн

POEM CULTURE CORP. ТайванУлс 2006.

Nomadic Lyrics (Нүүдэлчний найраг) англи хэлээр.

translated by Simon Wickham-Smith. Ulaanbaatar 2007

Golden Hill translated by Simon Wickham-Smith. Ulaanbaatar 2007

“Яруу найраг – шидэт долгион” I , Улаанбаатар 2007

“Яруу найраг – шидэт долгион” II, Улаанбаатар 2007

“Алтан Овооны Алтан шастир”, Улаанбаатар 2008

“Nomadic Lyrics” translated and published by Trajan Petrovsky, Skope, Makedonia, 2009

“Дарьганга ардын аман зохиол” Г.Ловорын хамт, Улаанбаатар 2008

“Хэсэг цагаан манан” яруу найргийн ном, УБ 2010

“Гэрэлтэх агшин бүр” яруу найргийн ном УБ 2010

A Patch of White Mist /Англи хэлнээ, яруу найргийн шинэ түүвэр/ 2010

Parole Nomade /яруу найргийн түүвэр францаар/ 2010

Quickwit the Camel /хүүрнэл яруу найргийн бүтээлүүд/ 2010

“I am coming to you – 30 languages” /Чам руу би явж байна шүлэг дэлхийн 30 хэлнээ/ УБ 2011

“Гэгээнтэн” роман УБ 2012

“Altan Ovoo” англи хэлнээ хоёр дахь хэвлэл, 2012


https://www.facebook.com/mendooyo